Tajemnice nauki czytania i pisania

Zrozumienie jak struktury w naszym mózgu zmieniają się podczas nauki czytania i pisania jest niezwykle trudne, ponieważ większość z nas zdobywa te umiejętności w dzieciństwie, w tym samym czasie co setki innych umiejętności. Rozdzielenie zmian wywołanych przez naukę czytania i pisania od tych spowodowanych np. nauką gry w piłkę jest praktycznie niemożliwe. Z kolei badanie osób dorosłych stanowi wyzwanie ponieważ w większości miejsc na świecie dorośli analfabeci to zazwyczaj osoby z zaburzeniami zdolności poznawczych lub chore.

Manuel Carreiras z Basque Center on Cognition Brain and Language wraz z kolegami badał byłych kolumbijskich partyzantów Guerilla, którzy jako dorośli ludzie uczyli się czytać i pisać. Dzięki porównaniu mózgów dorosłych analfabetów i osób uczących się czytać i pisać naukowcy mogli wyodrębnić te cechy mózgu, które są związane wyłącznie z badanymi umiejętnościami. Mieli również unikalną możliwość podglądania rozwoju dorosłego mózgu podczas nauki czytania przy pomocy funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI).

Naukowcy zaobserwowali, że u tych uczestników badania, którzy nauczyli się czytać substancja szara w kilku obszarach lewej półkuli mózgu jest bardziej gęsta - były to regiony odpowiedzialne za rozpoznawanie kształtu liter, ich brzmienia i znaczenia. Zdobycie umiejętności czytania powodowało również zwiększenie siły połączeń pomiędzy różnymi regionami przetwarzającymi niezbędne informacje, zwłaszcza dotyczyło to połączeń przychodzących i wychodzących do części mózgu o nazwie zakręt kątowy.

Badacze już od ponad 150 lat wiedzą, że ów zakręt kątowy to struktura mózgu ważna podczas czytania, ale wyniki najnowszych badań wskazują, że jego rola była dotąd błędnie rozumiana. Wcześniej sądzono, że zakręt kątowy umożliwia rozpoznawanie zapisu wyrazów zanim zostanie rozpoznane ich brzmienie i znaczenie. Teraz naukowcy wykazali, że zakręt kątowy nie jest bezpośrednio zaangażowany w przekształcanie informacji wzrokowej na temat wyglądu wyrazów w informację dotyczącą ich brzmienia i znaczenia. Jego rola polega na "prognozowaniu" co mózg spodziewa się zobaczyć.

"Tradycyjnie przyjmowano, że zakręt kątowy funkcjonuje jako rodzaj słownika tłumaczącego litery słów na ich znaczenie" - tłumaczy profesor Price, jeden z autorów badań. "W rzeczywistości wykazaliśmy, że jego rola polega raczej na przewidywaniu co nasze oczy zobaczą - trochę jak w słownikach dostępnych podczas pisania sms'ów w telefonach komórkowych" - obrazowo opowiada naukowiec.

Odkrycie hiszpańskich naukowców ma szanse przyczynić się do zrozumienia podstaw dysleksji i sugeruje, że różnice obserwowane w mózgach dyslektyków są raczej konsekwencjami trudności w czytaniu, niż ich przyczyną. (PAP)