Wpływ radykalnych poglądów na logikę

Dr Joanna Sztuka z SWPS w ramach swojej pracy doktorskiej przebadała 242 osoby. Badani mieli określić swój światopogląd za pomocą specjalistycznego programu komputerowego, a następnie odpowiedzieć, czy podane stwierdzenia są logiczne lub nie.

Badanie wykazało, że poglądy polityczne wpływają na logikę myślenia, a stopień zniekształcenia dedukcji zależy od siły światopoglądu. Osoby o umiarkowanych poglądach lepiej rozwiązują zadania logiczne, w których treść jest zgodna z ich przekonaniami. Więcej błędów popełniają natomiast przy zadaniach, których treść przeczy ich poglądom. Osoby radykalne wykazują odwrotną tendencję: lepiej radzą sobie z zadaniami o treści niezgodnej niż zgodnej z własnymi przekonaniami.

Na podstawie badania można również stwierdzić, że u osób starszych częściej ulega pogorszeniu logika myślenia i stają się one bardziej radykalne. Wbrew pozorom, sam wiek nie wpływa na efektywność myślenia logicznego. O wiele ważniejsza jest sprawność i szybkość procesów myślowych. Osoby starsze, które zachowały sprawność i szybkość umysłu, radziły sobie równie dobrze w rozwiązywaniu zadań logicznych, co osoby młode.

Najbardziej sprzyjające błędom w logicznym myśleniu są autorytarne poglądy oraz wiara w teorie spiskowe.

– Niektóre poglądy mogą zakłócać logiczne myślenie, a dzieje się tak, gdy ludzie mają wyciągać wnioski, które przeczą ich silnym przekonaniom. Wtedy kierują się bardziej swoimi poglądami niż zasadami logiki. Weźmy taki przykład: jeżeli wszyscy ludzie mają prawo do życia, a niektórzy ludzie są seryjnymi mordercami to również oni mają prawo do życia. Dla zwolenników kary śmierci ten wniosek jest niezgodny z ich przekonaniami. Zwolennicy takiej kary chętniej zaznaczą odpowiedź „wniosek jest nieprawidłowy”, mimo iż wniosek jest logiczny - tłumaczy dr Joanna Sztuka.

Badanie zostało przeprowadzone w ramach pracy doktorskiej w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej. Projekt powstał ze środków grantu promotorskiego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, którym kierował prof. Grzegorz Sędek.